Leren op de werkplek is geen one size fits all

Het bevorderen van een leerklimaat met situationeel leiderschap

Onderzoek laat zien dat de werkomgeving een belangrijke rol speelt in de mate van nieuwsgierigheid en leergierigheid van mensen. Als leidinggevende is het dus van belang om een veilige leercultuur te creëren waarin mensen de mogelijkheid krijgen om nieuwe dingen uit te proberen. Maar leren op de werkplek is alles behalve one size fits all, dus wat is de beste aanpak voor jou als leidinggevende?

Door je eigen leiderschapsstijl bewust aan te passen per persoon en situatie, kun je het uiteindelijke leer- en ontwikkelproces van medewerkers optimaliseren. De effectiviteit van het leiderschap is afhankelijk van de mate waarin de leidinggevende rekening houdt met de context en de behoefte van de medewerkers. Effectief leiderschap krijgt daardoor een andere betekenis en invulling op verschillende momenten, in verschillende teams.

Hoe beter een leider aansluit bij wat het team nodig heeft, hoe groter de kans dat het team beter presteert, leert en ontwikkelt. Maar met welke aspecten moeten leiders dan precies rekening houden om aan te sluiten bij de teambehoeftes? Om dat meetbaar te maken zijn er vier leiderschapsdimensies gecreëerd die een fundamentele invloed hebben op het gevoel van mensen over het leiderschap van hun leider.

De vier leiderschapsdimensies

Strategisch leiderschap: ontwikkeling en marktgerichtheid
Sturend leiderschap: een visie en een duidelijke ‘hoe’
Faciliterend leiderschap: betrokkenheid en empowerment
Operationeel leiderschap: internal agreement en procesdiscipline

Strategisch leiderschap

Als het team strategisch leiderschap verlangt, dan kan de leider daarop inspelen door de focus op innovatie en vernieuwing te leggen. Daag de medewerkers uit in hun ontwikkeling en laat de kansen zien om daarmee om te gaan. Een strategische leiderschapsstijl is effectief in tijden van snelle veranderingen, bijvoorbeeld bij veranderingen in concurrentie en klanteisen. Deze stijl is geschikt wanneer je risico’s moet nemen om de organisatie te laten groeien en wanneer je mensen wilt uitdagen om te gaan met het onbekende dat gepaard gaat met ondernemen.

Sturend leiderschap

Een sturende leiderschapsstijl is effectief wanneer het team op prestaties uitgedaagd wil worden en actieve sturing, en de daarbij behorende energieke aanpak, prettig vindt. De focus als leidinggevende ligt hierbij op succes boeken en richting geven. Hoe kun je het team meenemen en motiveren? Dit doe je door hen verantwoordelijkheden te geven en eigenaarschap te laten ervaren of juist het goede voorbeeld te geven. Bij sturend leiderschap kan het team vaak behoefte hebben aan een duidelijke richting en duidelijke doelen in de vorm van KPI’s.

Operationeel leiderschap

Een operationele leiderschapsstijl komt voor bij teams die behoefte hebben aan structuur en processen. Hierbij werkt het om te focussen op het behouden van overzicht, het plannen van de werkzaamheden en het duidelijk maken van de verwachtingen. Deze stijl wordt als effectief ervaren bij de aanwezigheid van kortetermijndoelen en als de druk op een effectieve operatie hoog ligt. Omdat de focus ligt op de processen en de inhoud van de werkzaamheden, in combinatie met het behalen van kortetermijndoelen, kan er spanning ontstaan op de aandacht voor de menselijke kant van leidinggeven.

Faciliterend leiderschap

Bij een faciliterende leiderschapsstijl wenst het team dat de leider naast de medewerker staat om hen te ontwikkelen. De nadruk ligt op het ondersteunen van medewerkers in het uitvoeren van hun werk. Deze leiderschapsstijl is bij uitstek geschikt als het team aangeeft ook zelf zaken op te willen pakken. Je kan door deze stijl te hanteren het potentieel van mensen ontsluiten, vertrouwen opbouwen en de teamgeest bevorderen. Deze stijl sluit goed aan bij hoogopgeleide, ervaren mensen die zelfstartend en gemotiveerd zijn en niet zozeer behoefte hebben aan te veel sturing.

Hoe weet je welke stijl geschikt is?

De grote vraag is natuurlijk hoe je zo natuurlijk mogelijk shift naar de leiderschapsstijl die aansluit bij het team. Hoe weet je als leider aan welke stijl behoefte is op welk moment? De beste manier om hierachter te komen is door feedback te vragen aan het team. Hiermee achterhaal je aan welke van de vier stijlen het team het meeste behoefte heeft en hoe zij het leidinggeven ervaren. Zo kun je als leider inspelen op de meest actuele behoeftes van het team en de kans vergroten dat je medewerkers effectief kunt helpen in hun leervermogen en ontwikkeling.