Verantwoordelijkheden Werkgever
Werkgevers zijn primair verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden in de onderneming. Als een werknemer een ongeval krijgt of schade oploopt, valt dit onder de aansprakelijkheid van de werkgever. Dit geldt ook voor uitzendkrachten, zzp’ers en stagiairs. De Nederlandse Arbeidsinspectie kan boetes opleggen of zelfs een proces-verbaal opmaken als een bedrijf zijn verplichtingen niet nakomt. Het is dus cruciaal dat werkgevers de voorschriften uit de Arbowetgeving en het Burgerlijk Wetboek serieus nemen en naleven.
Wat staat er in de wet?
In de Arbowet is precies aangegeven waarvoor de Arbeidsinspectie een boete kan opleggen. Voorbeelden hiervan zijn:
- Het niet of onvolledig voorhanden hebben van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E), inclusief plan van aanpak.
- Het niet of onvoldoende geven van voorlichting en onderricht.
- Het niet melden van een arbeidsongeval.
- Het niet organiseren van de preventietaken, bijvoorbeeld door een preventiemedewerker.
- Het niet mogelijk maken van een periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO).
Daarnaast staan in het Arbobesluit diverse feiten waarvoor de Arbeidsinspectie kan beboeten.
Proces-verbaal
Bij situaties van levensgevaar of ernstige schade aan de gezondheid van werknemers kan de Arbeidsinspectie een proces-verbaal opmaken, dat naar het Openbaar Ministerie wordt gezonden. De officier van justitie bepaalt vervolgens of het bedrijf strafrechtelijk wordt vervolgd.
Verantwoordelijkheden Werknemers
Hoewel de werkgever primair verantwoordelijk is, hebben ook werknemers verplichtingen. Werknemers kunnen bijvoorbeeld een boete krijgen voor het verwijderen van een beveiligingsmiddel op een machine.
Maatregelen
Werkgevers dienen verschillende maatregelen te nemen om werknemers tegen arbeidsrisico’s te beschermen:
- Arbeidsomstandigheden als vast onderdeel van het ondernemingsbeleid beschouwen.
- Een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en plan van aanpak opstellen en naleven.
- Regelmatige voorlichting en training over risico’s en beschermende maatregelen.
- Raadplegen van deskundigen bij onduidelijkheden over Arbowet en -regelgeving.
- De Nederlandse Arbeidsinspectie.
De Nederlandse Arbeidsinspectie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) houdt toezicht op naleving van wet- en regelgeving omtrent arbeidsomstandigheden, arbeidsmarkt, arbeidsverhoudingen en het sociale zekerheidsstelsel. Ze onderzoekt de werking van het sociale zekerheidsstelsel en signaleert ontwikkelingen en risico’s.
Risicogedrag: werkdruk en ongewenst gedrag
Werkdruk en ongewenst gedrag, zoals agressie, pesten, discriminatie en seksuele intimidatie, vallen onder psychosociale arbeidsbelasting (PSA). PSA is een belangrijke risicofactor op de werkvloer en kan leiden tot aanzienlijke gezondheidsproblemen, ziekteverzuim en zelfs langdurige arbeidsongeschiktheid. Werknemers die te maken hebben met PSA raken gedemotiveerd. Als zij uitvallen, is de stap terug naar werk extra moeilijk. Voor de werknemer is dat een hele vervelende situatie. En het kost u als werkgever veel geld. Bovendien kan het de "employer branding" van het bedrijf schaden, wat de relaties en het financiële succes op de lange termijn beïnvloedt.
Werkdruk
Werkdruk ontstaat wanneer de eisen van het werk niet in balans zijn met de mogelijkheden en capaciteiten van de werknemer. Dit kan resulteren in stress en burn-out. Factoren die bijdragen aan werkdruk zijn onder andere:
- Hoge werkeisen: Bijvoorbeeld een te hoge werkbelasting, te strakke deadlines, of de noodzaak om continu te presteren.
- Weinig regelmogelijkheden: Werknemers hebben weinig controle over hoe en wanneer ze hun werk doen.
- Gebrek aan sociale steun: Onvoldoende ondersteuning van collega’s of leidinggevenden kan de werkdruk verhogen.
Gevolgen van Werkdruk
Langdurige werkdruk kan leiden tot zowel fysieke als mentale gezondheidsproblemen. Fysieke klachten kunnen variëren van hoofdpijn en vermoeidheid tot ernstige hart- en vaatziekten. Mentale gevolgen kunnen bestaan uit stress, angst, depressie en burn-out. Bovendien kan werkdruk de kwaliteit van het werk negatief beïnvloeden en leiden tot hogere verzuimcijfers en personeelsverloop.
Ongewenst Gedrag
Ongewenst gedrag op de werkvloer omvat onder andere agressie, geweld, pesten, discriminatie en seksuele intimidatie. Dit soort gedrag kan ernstige gevolgen hebben voor zowel de getroffen werknemer als de gehele organisatie.
Agressie en Geweld
Agressie en geweld op de werkvloer kunnen zowel verbaal als fysiek zijn. Dit gedrag komt vaak voor in situaties waarin medewerkers te maken hebben met klanten of patiënten, zoals in de zorg of het openbaar vervoer.
Pesten
Pesten op de werkvloer kan subtiel zijn, zoals buitensluiten of roddelen, maar ook openlijk, zoals schelden of dreigen. Pesten kan leiden tot ernstige psychologische schade bij de slachtoffers, zoals depressie en angststoornissen.
Discriminatie
Discriminatie op de werkvloer kan gebaseerd zijn op diverse factoren zoals geslacht, leeftijd, etniciteit, religie of seksuele geaardheid. Discriminatie belemmert de gelijke kansen voor werknemers en kan leiden tot een onveilige en onproductieve werkomgeving.
Seksuele Intimidatie
Seksuele intimidatie omvat ongewenste seksuele avances, verzoeken om seksuele gunsten, en andere verbale of fysieke gedragingen van seksuele aard. Dit gedrag creëert een vijandige werkomgeving en kan leiden tot ernstige psychische schade voor de betrokkenen.
Maatregelen tegen werkdruk en ongewenst gedrag
Werkgevers hebben de plicht om maatregelen te nemen om werkdruk en ongewenst gedrag te voorkomen en te bestrijden. Hieronder volgen enkele stappen die werkgevers kunnen nemen:
- Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E):
Voer een RI&E uit om de risico's van werkdruk en ongewenst gedrag in kaart te brengen.
Ontwikkel een plan van aanpak op basis van de resultaten van de RI&E. - Voorlichting en training:
Geef regelmatig voorlichting aan werknemers over de risico’s van werkdruk en ongewenst gedrag.
Bied trainingen aan om werknemers te leren omgaan met stress en ongewenst gedrag. - Vertrouwenspersonen:
Stel één of meerdere vertrouwenspersonen aan die werknemers kunnen ondersteunen bij problemen met werkdruk of ongewenst gedrag.
Zorg ervoor dat vertrouwenspersonen goed opgeleid zijn en bekend zijn binnen de organisatie. - Gedragscodes en klachtenprocedures:
Stel duidelijke gedragscodes en klachtenprocedures op.
Zorg dat werknemers weten hoe ze klachten kunnen indienen en welke stappen er worden ondernomen. - Sociale steun en teamontwikkeling:
Bevorder een cultuur van open communicatie en sociale steun binnen teams.
Organiseer teambuildingactiviteiten om de cohesie en samenwerking te versterken.
Vertrouwenspersoon
Een vertrouwenspersoon is een essentieel onderdeel van het beleid tegen ongewenst gedrag. Deze persoon is onafhankelijk en biedt eerste opvang en advies aan werknemers die te maken hebben met ongewenst gedrag. De vertrouwenspersoon heeft een geheimhoudingsplicht en informeert slachtoffers over klachtenprocedures en andere mogelijkheden voor ondersteuning.
Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E)
Een RI&E legt vast welke gezondheids- en veiligheidsrisico’s er in een bedrijf zijn en evalueert deze risico's. De RI&E moet schriftelijk worden vastgelegd, samen met een plan van aanpak. De Nederlandse Arbeidsinspectie controleert of bedrijven een volledige RI&E en plan van aanpak hebben.
Het effectief aanpakken van risicogedrag is cruciaal voor het welzijn van werknemers en de algehele gezondheid van de organisatie. Door proactieve maatregelen te nemen en een ondersteunende werkomgeving te creëren, kunnen werkgevers bijdragen aan een gezonde, veilige en productieve werkomgeving.
Op Zelfinspectie.nl kunnen werkgevers zelf controleren of ze aan de wet voldoen, net zoals een inspecteur van de Nederlandse Arbeidsinspectie dat zou doen.
